sùwènsìqìdiàoshéndàlùnpiāndìèr
素问·四气调神大论篇第二
chūnsānyuè
cǐwèifāchén
tiāndìjùshēnɡ
wànwùyǐrónɡ
yèwòzǎoqǐ
ɡuǎnɡbùyútínɡ
pī
春三月，此谓发陈，天地俱生，万物以荣，夜卧早起，广步于庭，被
fāhuǎnxínɡ
yǐshǐzhìshēnɡ
shēnɡérwùduó
shǎnɡérwùfá
cǐchūnqìzhīyīnɡ
yǎnɡshēnɡzhīdàoyě
发缓形，以使志生，生而勿夺，赏而勿罚，此春气之应，养生之道也。
nìzhīzéshānɡɡān
xiàwéihánbiàn
fènɡzhǎnɡzhěshǎo
逆之则伤肝，夏为寒变，奉长者少。
xiàsānyuè
cǐwèifānxiù
tiāndìqìjiāo
wànwùhuáshí
yèwòzǎoqǐ
wúyànyúrì
shǐ
夏三月，此谓蕃秀，天地气交，万物华实，夜卧早起，无厌于日，使
zhìdéxiè
ruòsuǒàizàiwài
cǐxiàqìzhīxīn
qiūwéixuánnuè
fènɡshōuzhěshǎo
dōnɡzhìzhònɡbìnɡ
志得泄，若所爱在外，此夏气之心，秋为痃疟，奉收者少，冬至重病。
qiūsānyuè
cǐwèirónɡpínɡ
tiānqìyǐjí
dìqìyǐmínɡ
zǎowòzǎoqǐ
yǔjījùxīnɡ
shǐ
秋三月，此谓容平，天气以急，地气以明，早卧早起，与鸡俱兴，使
zhìānnínɡ
yǐhuǎnqiūxínɡ
shōuliǎnshénqì
shǐqiūqìpínɡ
wúwàiqízhì
shǐfèiqìqīnɡ
cǐqiūqì
志安宁，以缓秋刑，收敛神气，使秋气平，无外其志，使肺气清，此秋气
zhīyīnɡ
yǎnɡshōuzhīdàoyě
nìzhīzéshānɡfèi
dōnɡwéisūnxiè
fènɡzànɡzhěshǎo
之应，养收之道也，逆之则伤肺，冬为飧泄，奉藏者少。
dōnɡsānyuè
cǐwèibìzànɡ
shuǐbīnɡdìchè
wúrǎohūyánɡ
zǎowòwǎnqǐ
bìdàirìɡuānɡ
shǐ
冬三月，此谓闭藏，水冰地坼，无扰乎阳，早卧晚起，必待日光，使
zhìruòfúruònì
ruòyǒusīyì
ruòyǐyǒudé
qùhánjiùwēn
wúxièpífū
shǐqìjíduó
cǐ
志若伏若匿，若有私意，若已有得，去寒就温，无泄皮肤，使气亟夺，此
dōnɡqìzhīyīnɡ
yǎnɡzànɡzhīdàoyě
nìzhīzéshānɡshèn
chūnwéiwěijué
fènɡshēnɡzhěshǎo
冬气之应，养藏之道也。逆之则伤肾，春为痿厥，奉生者少。
tiānqìqīnɡjìnɡɡuānɡmínɡzhě
zànɡdébùzhǐ
ɡùbùxiàyě
tiānmínɡzérìyuèbùmínɡ
xiéhàikōnɡqiào
天气清净光明者，藏德不止，故不下也。天明则日月不明，邪害空窍，
yánɡqìzhěbìsè
dìqìzhěmàomínɡ
yúnwùbùjīnɡ
zéshànɡyīnɡbáilùbùxià
jiāotōnɡbùbiǎo
wànwù
阳气者闭塞，地气者冒明，云雾不精，则上应白露不下。交通不表，万物
mìnɡɡùbùshī
bùshīzémínɡmùduōsǐ
è
qìbùfāfēnɡyǔbùjié
báilùbùxià
zéwǎnɡǎobùrónɡ
命故不施，不施则名木多死。恶气不发风雨不节，白露不下，则菀稿不荣。
zéifēnɡshùzhì
bàoyǔshùqǐ
tiāndìsìshíbùxiānɡbǎo
yǔdàoxiānɡshī
zéwèiyānɡjuémiè
wéishènɡrén
贼风数至，暴雨数起，天地四时不相保，与道相失，则未央绝灭。唯圣人
cónɡzhī
ɡùshēnwúqíbìnɡ
wànwùbùshī
shēnɡqìbùjié
从之，故身无奇病，万物不失，生气不竭。
nìchūnqì
zéshǎoyánɡbùshēnɡ
ɡānqìnèibiàn
nìxiàqì
zétàiyánɡbùzhǎnɡ
xīnqìnèidònɡ
逆春气，则少阳不生，肝气内变；逆夏气，则太阳不长，心气内洞；
nìqiūqì
zétàiyīnbùshōu
fèiqìjiāomǎn
nìdōnɡqì
zéshǎoyīnbùzànɡ
shènqìdúchén
逆秋气，则太阴不收，肺气焦满；逆冬气，则少阴不藏，肾气独沉。
fūsìshíyīnyánɡzhě
wànwùzhīɡēnběnyě
suǒyǐshènɡrénchūnxiàyǎnɡyánɡ
qiūdōnɡyǎnɡyīn
yǐcónɡ
夫四时阴阳者，万物之根本也，所以圣人春夏养阳，秋冬养阴，以从
qíɡēn
ɡùyǔwànwùchénfúyúshēnɡzhǎnɡzhīmén
nìqíɡēn
zéfáqíběn
huàiqízhēnyǐ
ɡùyīnyánɡ
其根，故与万物沉浮于生长之门。逆其根，则伐其本，坏其真矣。故阴阳
1
sìshízhěwànwùzhīzhōnɡshǐyěsǐshēnɡzhīběnyěnìzhīzézāihàishēnɡcónɡzhīzékējíbùqǐshì
四时者，万物之终始也，死生之本也逆之则灾害生，从之则苛疾不起，是
wèidé
dàozhě
shènɡrénxínɡzhī
yúzhěpèizhī
谓得。道者，圣人行之，愚者佩之。
cónɡyīnyánɡzéshēnɡ
nìzhīzésǐ
cónɡzhīzézhì
nìzhīzéluàn
fǎnshùnwéinì
shìwèinèiɡé
从阴阳则生，逆之则死，从之则治，逆之则乱。反顺为逆，是谓内格。
shìɡùshènɡrénbùzhìyǐbìnɡzhìwèibìnɡ
bùzhìyǐluànzhìwèiluàn
cǐzhīwèiyě
fūbìnɡyǐchénɡérhòuyào
是故圣人不治已病治未病，不治已乱治未乱，此之谓也。夫病已成而后药
zhī
luànyǐchénɡérhòuzhìzhī
bìyóukěérchuānjǐnɡ
dòuérzhùzhuī
bùyìwǎnhū
之，乱已成而后治之，避犹渴而穿井，斗而铸锥，不亦晚乎！
2